Paper Stories

Paper Stories

Albert Pepermans, Manuel Geerinck, Eliza Pepermans, Jesse Willems, Janine Vandebosch

Werk op papier

Werk op papier. Wat stelt u zich daarbij voor? Een kunstwerk met papier als drager, ja, maar het kan veel kanten uitschieten. Als het geen onversneden tekenkunst is, schilderkunst of grafiek, dan wordt het gemakshalve werk op papier genoemd. Bovendien is de term toepasbaar op collagekunst en zelfs fotografie. Wel handig, zo'n passe-partoutterm. Maar die dreigt een gortdroge dooddoener te zijn. Daar komt nog bij dat werk op papier niet gauw wordt geassocieerd met de hoofdactiviteit van een kunstenaar. Schönfeld Gallery in Brussel steekt er een stokje voor.
'Paper Stories' schuift vijf kunstenaars naar voren die uitsluitend of op zijn minst hoofdzakelijk werk op papier maken. Albert Pepermans, Manuel Geerinck, Eliza Pepermans, Jesse Willems en Janine Vandebosch: het een mix van bekend en vooral jong of bij ons weinig bekend talent. Wat komt aanwaaien, zijn een heleboel verhalen van wat werk op papier kan zijn. Verhalen van abstractie en figuratie, toeval en controle, intuïtie, trefzekerheid en zeggingskracht, vitaliteit en tederheid, de dagelijkse omgeving en de wereld. Tegelijk valt binnen te gluren in het hart van vijf kunstpraktijken.

Albert Pepermans mag dan de nestor van het gezelschap zijn, zijn kunst is 'alive and kicking'. Vanaf het begin zweert hij bij papier als drager. Zelf noemt hij zich 'een kind van de anarchistische jaren zestig'. Hij omschrijft zich als 'een graficus die werkt met verf en papier'. Hij schildert, en zet zelfgemaakte sjablonen en stempels in. Een brutaal rock-'n-rollgehalte, maar niet zonder melancholie en een soort tederheid. Het is te zien in een groot werk, dat rond de eeuwwende ontstond. Eerst een rood-witte achtergrond, een stadszicht met buildings, en daaroverheen welbekende Pepermans-motieven zoals het torentje, een ladder en de man met de hoed, maar ook een kind en een blauw gezicht. De hectische grootstad en de mens, chaos en mijmeringen. Kleinere werken uit dezelfde tijd zijn meer abstracte, soms wat rorschach-achtige energievelden in rode en blauwe inkt en balpen.
Zo vader zo dochter? Eliza Pepermans wordt al geroemd om de fantasie en gedurfde tekenstijl van haar illustraties in opdracht van kranten. Ergens treedt ze in het voetspoor van haar vader, die vroeger als illustrator van Humo opstapte om zijn eigen ding te doen. Vitaliteit en brutaliteit zijn evenmin vreemd aan haar kunst. De laatste tijd stort ze zich meer en meer op eigen werk. Stillevens nog wel. Levendige stillevens zelfs. Het eeuwenoude genre in de schilderkunst blijkt niet alleen een middel om in te zoomen op onze dagelijkse omgeving, dikwijls details uit de keuken. Kan een simpel stilleven een maatschappijbeeld zijn? Kan het de condition humain uitstralen? Eliza lijkt het uit te testen door kannen en kruiken in beeld te brengen, een geblokt tafelkleed, tomaten en een bol knoflook, een vaas met bloemen. Met heldere kleuren en zachtere tinten, mild brutaal, energiek en een zweem tristesse. Omlijnde contouren geven er iets grafisch aan, maar de stillevens schuiven zwierig op naar schilderkunst.
Werk op papier, daar draait de hele kunstpraktijk van Manuel Geerinck om. Hij is een bekende kunstenaar, die in zijn geboorteland België weinig bekend is. De meeste aandacht ging altijd naar zijn fotowerk, dat in 2012 de eerste prijs wegkaapte van de Sony World Photography Awards in de categorie 'conceptueel'. Verknipte tekeningen van hem fotografeerde hij toen alsof ze in beweging waren. Al dertig jaar maakt hij bijna dagelijks werk op papier, maar hij exposeert het niet dikwijls. Het heeft wat van een 'écriture automatique' met vormen in zwart-wit en soms een kleur erbij, bijvoorbeeld een signaalrood. Meestal wordt zijn kunst in gang gestoken door iets uit de actualiteit of zijn omgeving. Hij mixt technieken en maakt ook gebruik van stempels. Laverend tussen grafiek en schilderkunst groeit een universum van onbestemde vormen, een soort organismen vaak. Ze zweven in het luchtledige van het witte blad en lijken meermaals te vibreren. Is dat een fauteuil met een zwarte explosie, een knal zoals in striptekeningen of reclamebeelden? Soms meen je iets te herkennen, maar meestal niet. Wat niet verhindert dat onze verbeelding in actie schiet. Meer zelfs, de kijker krijgt carte blanche want er zijn geen titels.
De galerie schuwt onbekend talent niet. Janine Vandebosch, in 1989 afgestudeerd als interieurarchitect aan de Antwerpse Academie, debuteert als kunstenaar in het officiële kunstcircuit. Weerom een ander verhaal vol verhalen, die associaties en gevoelens bij de kijker activeren. Wat u ziet, begint met een beeld in de werkelijkheid of in haar hoofd. Vervolgens gaat het een eigen leven leiden op een vel papier. Het lost op, er blijven vormen of contouren van over, vaak flarden ervan. Daar komen geregeld nog losse elementen bij. Een herkenbaar lichaam in dunne lijnen met een zwarte verfstreep eroverheen, de gebroken contouren van een hoofd in roze verf of wat dan ook, het zijn spanningsvelden van lijnen en verfstrepen. Kordaat en gevoelig, fragiel en trefzeker, verkrampt of rustig, en wat verontrustend. Een verhaal over de mens en de boze buitenwereld? Existentiële onrust, maar ook intimiteit zijn min of meer hoofdkenmerken in de grote geschiedenis van modern en hedendaags werk op papier. Vandebosch sluit erbij aan, op haar manier.
Wel, wel, opkomend talent Jesse Willems gebruikt papier niet alleen als drager. Papier is bovendien het medium, een materiaal dat al verhalen in zich draagt. Het gaat van oude jaargangen van National Geographic en Time Magazine tot kaftpapier van oude schoolboeken. De kunstenaar maakt collages, hij fotografeert en hij tekent meer en meer. Schoonheid en puurheid distilleren uit onze chaotische werkelijkheid, details waar mensen overheen kijken uitvergroten, daar is het hem altijd om te doen. Het gebeurt warempel door middel van geometrie en abstractie. Collages flirten met constructivisme, dadaïsme, historische abstractie. Maar het is een persoonlijke stijl. Frappante kleurcombinaties wisselen af met meer monochrome composities en wat terugkomt, is een spel van gebogen en rechte vormen. De titels zijn toevallige vondsten, al dan niet opgevist uit teksten op de achterkant van gebruikte knipsels. Een donkerblauwe compositie op de binnenkant van een boekenkaft noemt hij 'A tall girl is everybody's business'. Opeens lijkt het een gestileerde figuur, die geprangd zit in het beeld. Andere recente werken die hij postte op Instagram zijn 'Triumpf of pure line' met een flitsend oranje en de drukkere compositie in vleeskleuren met wat zwart 'Comédie sentimentale Américaine'. Geweldig, toch?